TİCARET Bakanlığı’nın gayrimenkul ve ikinci el araç satışlarında, sahte ilanlarla dolandırıcılığa ve spekülatif fiyat artışlarına engel olmak için getirdiği ‘kimlik doğrulama’ uygulaması dün itibarıyla başladı. Konuyla ilgili düzenleme, 31 Ağustos 2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmış, taşınmaz ticareti ve ikinci el motorlu kara taşıtlarının ticaretine ilişkin yönetmeliklerde değişiklik yapılmıştı. İlan sitelerinin gerekli altyapıları sağlaması için de iki aylık geçiş süreci tanınmıştı. Buna göre, ilan sitelerinde gayrimenkul veya ikinci el araç satışı gerçekleştirmek isteyen kişilerin artık ‘e-devlet’ üzerinden kimlik doğrulaması yapması gerekiyordu. Kurala uymayana 100 bin TL’ye kadar ceza vardı. Uygulamanın ilk günü olan 1 Kasım’da ilan sitelerindeki yoğunluktan dolayı aksaklıklar yaşandı ancak ilerleyen saatlerde sistem daha sağlıklı işlemeye başladı.
Peki, uygulamada ilk gün neler yaşandı? İlan sitelerindeki yeni dönem hem gayrimenkulde hem de ikinci el araç ilanlarında piyasayı nasıl etkileyecek? İşte ilk izlenimlerimiz:
İKİNCİ EL KONUT İLANLARI
Dün itibarıyla kimlik doğrulama sistemi devreye alındı. Bireysel satıcılar ya da emlak ofisleri gayrimenkul ilanı girmek istediğinde kimlik bilgilerini e-Devlet üzerinden doğrulamak zorunda. Böylece sahte hesaplar üzerinden ilan verilmesinin önüne geçildi.
Ancak sabah saatlerinde sistemde boşluklar oldu. Biz de denediğimizde gerçek olmayan kullanıcı bilgileri ve hayali bir evle ilan vermenin mümkün olduğunu gördük. Kimlik bilgisi doğrulamadan eklediğimiz ilan yayına alındı. Öğleden sonra ise yeni girişlerde kimlik doğrulama istenmeye başlandı. Sektör temsilcileri ilk gün test aşamasında olduklarını, yeni sisteme entegrasyonun zaman alacağını söyledi.
Emlak sektörünün beklediği iki önemli düzenleme şuydu: Emlak ofisi yetki belgeli olduğunu ve ilgili gayrimenkul için mülk sahibinden ‘yetkilendirme belgesi’ aldığını doğrulayacaktı. Ancak bu kriterler henüz uygulamada değil. Beklenen düzenlemeler için çalışmaların sürdüğü, yakın zamanda başlayacağı belirtiliyor.
KONUT PAZARINI NASIL ETKİLEYECEK
Tüm Girişimci Emlak Müşavirleri Derneği (TÜGEM) Kurucu Başkanı Hakan Akdoğan, kimlik doğrulamanın ilk adım olduğunu, diğer fazlarda gelecek ek düzenlemelerle emlak sektörüne güven geleceğini söyledi. Aldatıcı ve yanıltıcı ilanların önüne geçileceğini, emlak sektörü üzerinden yapılan dolandırıcılıkların önleneceğini belirten Akdoğan, “Kimlik bilgileri kayıtlı olduğu için kimse keyfi ve fahiş artışlar yapamayacak. Atılan bu adımlar fiyat istikrarına katkı sağlayacak. Gerçekçi rakamların sisteme girilmesiyle ikinci el konut piyasası için yol gösterici raporlar ve veriler hazırlanacak” şeklinde konuştu.
İKİNCİ EL ARAÇ İLANLARI
Sabah saatlerinde ikinci el araç yetki belgesi olan galeriler, sahip oldukları yetki belgeleriyle araç ilanlarını satışa koydu. Bazı galerilerden henüz yetki belgesi istenmedi. Ayrıca, sistemde yaşanan yoğunluklar nedeniyle öğlen saatlerine kadar bireysel kullanıcıların kimlik doğrulamasında da sorunlar yaşandı.
Uygulamayı denemek için sabah saatlerinde mevcut doğrulanmamış hesabımızdan sahte bir araç ilanı koymayı denedik. Farklı bir isim ve fotoğrafla koyduğumuz ilan herhangi bir doğrulama yapılmadan sitede yer aldı. Ancak, öğlen saatlerinde ilanımız siteden kaldırıldı ve yeniden ilan koymak istediğimizde kimlik doğrulaması için e-Devlet sitesine yönlendirildik.
Kısacası uygulamanın ilk günü yaşanan yoğunluktan ötürü özellikle şahısların verdiği ilanlarda doğal olarak aksaklıklar yaşandı. Ancak, öğlen saatlerinde sistem düzeldi ve böylece kimlik doğrulama zorunluluğu uygulaması daha sağlıklı kullanılmaya başlandı.
OTOMOTİV PİYASASI NASIL ETKİLENECEK
KİMLİK doğrulama zorunluluğunun sektöre etkilerini değerlendiren otomotiv veri şirketi Cardata’nın Genel Müdürü Hüsamettin Yalçın şu bilgileri verdi:
İlan sayıları düşecek: Uygulamanın tam anlamıyla devreye alınmasıyla sahte ilanlar ortadan kalkacak ve ilan sayıları düşecek. Bu arada şu anda 1 milyon adede yakın ikinci el araç ilanı ilan sitelerinde yer alıyor.
Güven artacak: İlan sitelerinde kimlik doğrulaması zorunluluğu ve yetki belgesi gerekliliği, dolandırıcılık riskini azaltarak tüketicilerin güvenini artıracak. Sahte hesaplar ve dolandırıcılık faaliyetleri azalacak.
Fiyat istikrarı sağlanacak: Güvenilir satış işlemleri ve şeffaf piyasa koşulları, fiyatların gerçek piyasa değerlerini daha iyi yansıtmasına yardımcı olacak. Fiyatlar üzerinde spekülatif etkilerin azalmasıyla 2. el fiyatları daha istikrarlı hale gelecek.
Kayıtdışılık azalacak: Satıcıların yetki belgesi almak zorunda olması, piyasadaki profesyonel ve yasal olmayan aktörleri ayırt etmeye yardımcı olacak. Bu durum, piyasanın daha düzenli ve organize çalışmasını sağlar.
ÇÖZÜM BEKLEYEN SORUNLAR
Hâlâ ilan sitelerinde gerçek dışı bilgilerle satılık gayrimenkul ve araç ilanları yer alıyor. 1 Kasım öncesinde sisteme girişi yapılan bu ilanlarla tüketiciler kandırılmaya devam ediliyor. Uygulanan denetimler ve para cezaları ile bu tip ilanlarının önüne geçilmesi hedefleniyor.
İlan sitelerinden e-Devlet’e yönlendirmelerde ve e-Devlet’ten siteye geri dönüşlerde zaman zaman aksaklıklar yaşanıyor. Ancak, bunlar ilk gün için oldukça doğal. İlerleyen günlerde bu aksaklıkların giderilmesi ve sistemin sağlıklı işlenmesi bekleniyor.
Ankara Tüm Emlakçılar Meslek Esnaf Odası Başkanı Hakan Akçam, bugün hâlâ ilan sitelerinde ‘yetki belgesiz işletmeler’ olduğunu söyledi. Yetki belgesi şartı gelmeden önce sitelere üye olan emlak ofislerinin faaliyette olduğunu belirten Akçam, bu alanda bir düzenleme beklediklerini belirtti.
Emlak seri ilan platformu Emlakjet CEO’su Tolga İdikat ise sosyal medya riskine karşı uyardı. İdikat, “İlan sitelerindeki düzenleme nedeniyle kimi satıcılar sosyal medyaya yönelecek. Çünkü bugün orada bir ilan açmanın şartı, yaptırımı yok. Bu da tüketici için ciddi risk yaratacak” dedi.
